تاملی بر انتخاب روش تحقیق مناسب در تحقیق آمیخته(ترکیبی)

بطورکلی روش پژوهش عبارت است از مجموعه فعالیت هایی که برای رسیدن به هدفی صورت می گیرد.  و هدف از نگارش آن در یک طرح تحقیقی آن است که محقق مشخص نماید که چه شیوه و روشی رااتخاذ کند تا هر چه دقیق تر، آسان تر، سریعترو ارزان تر به پاسخ یا پاسخ هایی برای پرسش های پژوهش دست یابد.

قبل از شروع نگارش روش تحقیق، محقق باید دقیقا مشخص کند که آیا جزء کمی یا کیفی داراي اولویت است (برای مثال اول کمی و بعد کیفی یا کیفی اول و کمی در مرحله بعد)، یـا هر دوي آنها از ابتداي مطالعه، به طور یکسـان مهم هستند؟ پاسخ به این سوال می تواند طرح ترکیبی مناسب را مشخص نماید.

در این خصوص به زعم مورس و همکاران (1991) اگر ترکیب یک روش کیفی با یک روش کمی به طور همزمان اتفاق بیافتد (برای مثال ترکیـب روش مردم نگاري میدانی با روش پیمایش پرسشنامه اي به طور همزمان و سپس ترکیب نتایج دو روش مذکور) نوع طرح ترکیبی استقرایی همزمان است. یا ممکن است ترکیب یک روش کیفی با یک روش کمی به طور متوالی. (براي مثال، ابتدا اجـراي روش مردم نگاري میدانی و سپس اجراي روش پیمایش پرسشنامه اي و در نهایت ترکیب نتایج دو روش مذکور) که این نوع طرح استقرایی متوالی است. حال ممکن است ترکیب یک روش کمی با یک روش کیفی به طور متوالی اتفاق بیافتد. (براي مثـال، ابتـدا اجـراي روش پیمایشی و سپس اجراي روش مردم نگاري میدانی و در نهایت ترکیب نتایج دو روش مذکور) که این نوع طرح ترکیبی متوالی قیاسی خواهد بود (مورسی و همکاران،2003).

همچنین اگر قرار است نوع تحقیق براساس نوع شناسی تطبیقی روش ترکیبی براساس دیدگاه کرسول و همکاران(2003) انتخاب شود بایستی به شیوه زیر اقدام نمود:

1. اگر گردآوري و تحلیل همزمان داده هاي کمی و کیفی و تلفیق و مقایسه نتایج مدنظر است که در این حالت نوع طرح شما هـــمزمـــان- زاویه بندي خواهد بود.
2. اگر قراردادن و تحلیل داده هاي کمی در طرح کیفـی یـا قـرار دادن و تحلیـل داده هـاي کیفی در طرح کمی بـه طـور هـم زمـان و سپس تحلیل هر کدام به طور مستقل مدنظر است که در این حالت نوع طرح شما هـــمزمـــان – لانه کرده خواهد بود
3. اگر تلفیق کمی و کیفـی و سـپس قـرار دادن یکـی از آنهــا در درون دیگـري و تحلیــل نتایج مدنظر است که در این حالت نوع طرح شما هـــمزمـــان – تغییرپذیر خواهد بود.
4. اگر گــردآوري و تحلیــل داده هــاي کمــی + گــردآوري و تحلیــل داده هــاي کیفــی = تفسیر کل تحلیل ها مدنظر است که در این حالت نوع طرح شما متوالی – تبیینی خواهد بود.
5. اگر گــردآوري و تحلیــل داده هــاي کیفــی + گردآوري و تحلیل داده هاي کمی = تفسیر کل تحلیل ها مدنظر است که در این حالت نوع طرح شما متــــــوالی – اکتشافی خواهد بود.
6. اگر گــردآوري و تحلیــل داده هــاي کمــی + گردآوري و تحلیل داده هـاي کیفـی و یـا برعکس= تفسیر کل تحلیل ها مدنظر است که در این حالت نوع طرح شما متــــــوالی – تغییرپذیر خواهد بود.

همچنین در خصوص نوشتن روش تحقیق ترکیبی، شایسته است که محقق در پروپوزال یا طرح تحقیقی خود توضیحات مکفی در مورد پارادایم پراگماتیسم و فلسفه هدایت کننده روش پژوهش ترکیبی ذکر نماید.

منابع

Creswell, J. W; V. L. Plano Clark; M. L. Guttmann and E. E. Hanson (2003) Advanced Mixed Methods Research Design. In A.Tashakkori and C. Teddlie (Eds.), Handbook of Mixed Methods in Social and Behavioral Research (pp. 209240). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.

Morse, J. M (1991) “Approaches to Qualitative- Quantitative Methodological Triangulation”, Nursing Research, 40 (2), 120123.

Morse, J. and et al (2003) “Principles of Mixed Methods and Multimethod Research Design”, In A. Tashakkori & C. Teddlie (Eds.), Handbook of Mixed Methods in Social and Behavioral Research (pp. 351383). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.