تحلیل مدلسازی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر

تکنیک تحليل مسير برای نشان دادن روابط علّی ميان متغيرها یکی از رایج ترین تکنیک های مورد استفاده در تحقیات مختلف دانشگاهی است. این تکنیک از معادلات استاندارد شده رگرسيون چندگانه استفاده می نماید. با اين کار می توان اندازه بزرگی هريک از ضرايب مسير و همچنين اثرهاي مستقيم و غيرمستقيم را با يکديگر مقايسه نمود در حالی که با استفاده از تکنيک های همبستگی و معادلات رگرسيون صرفاً می توان استنباط کرد، روابط علّی ميان متغيرها وجود دارد.
تحليل مسير، شكلي از تحليل رگرسيون چند متغيري كاربردي است كه در آن براي آزمودن فرضيه هاي پيچيده از نمودار مسير استفاده مي شود و هدف آن بدست آوردن برآورد كمي روابط علي بين مجموعه اي از متغيرها است. روابط بين متغيرها در يك جهت جريان مي يابد و به عنوان مسيرهاي متمايزي در نظر گرفته مي شود. مفاهيم تحليل مسير در بهترين صورت از طريق ويژگي عمده آن يعني نمودار مسير كه پيوند علي احتمالي بين متغيرها را آشكار مي سازد، تبيين مي شود. با استفاده از آن مي توان اثرهاي مستقيم يا غير مستقيم متغيرهاي مستقل بر متغيرهاي وابسته را محاسبه كرد. اين اثرها را به اصطلاح ضرايب مسير كه در عمل هستند. انعكاس پيدا مي كند به علاوه مي توان الگوهاي (β) همان ضرايب استاندارد رگرسيون مسير مختلف را براي بررسي همخواني با داده هاي مشاهده شده آزمون كرد.
ارزش روش تحليل مسير بدان جهت است كه يك روش اكتشافي براي كمك به مفهومي كردن و تشكيل فرضيات پيچيده است. نحستين گام در تحليل مسير، تعيين يك مدل ساختاري است كه همه متغيرهاي مورد نظر پژوهشگر را در برگيرد. مدل ساختاري شامل يك مجموعه معادله ساختاري است كه روابط علي ممكن بين متغيرها را توصيف مي كند. در اين فرايند ابتدا يك سري مراتب علي مطرح مي شود كه در آن برخي از متغيرها ممكن است علت احتمالي متغيرهاي ديگري باشد، اما بطور قطع نمي توان معلول آن باشد. به بيان ديگر، ترتيب متغيرها به گونه ای است كه متغيري كه در مرتبه بالاي اين سلسله مراتب قرار دارد، ممكن است به علت متغير پايين تر از آن باشد. همچنین برای برازش مدل تحقیق، از شاخص‌های شناخته شده برازش استفاده می شود.