از تحلیل لایه ای علت ها چه می دانید؟

تحلیل لایه‌ایِ علی یا تحلیل لایه‌ای علّی (CLA: Causal Layered Analysis) یک روش کیفی و آینده‌پژوهانه است که توسط سهیل عنایت‌الله معرفی شده است. این روش برای درک عمیق‌تر یک مسئله یا پدیده از طریق تحلیل آن در سطوح مختلف کاربرد دارد.

CLA تلاش می‌کند تا به جای پرداختن صرف به سطح پدیده، به عمق برسد و «علت‌های علّی» پنهان و ساختارهای ذهنی و گفتمانی آن را آشکار کند.

سطوح چهارگانه در تحلیل لایه‌ای علّی:

1. سطح لیتانی (Litany) – توصیف ظاهری و رسانه‌ای پدیده چیست؟ سطحی‌ترین لایه است که مسائل در آن به‌صورت خبری، آماری یا شکلی از «شکایت عمومی» بیان می‌شوند. مثال: «نرخ بیکاری افزایش یافته است» یا «آلودگی هوا بیشتر شده».

ویژگی‌ها: سطح گزارش‌ها و رسانه‌ها فاقد تحلیل عمیق معمولاً با ترس یا احساسات همراه است نگاه قربانی‌محور دارد.

2. سطح علّی اجتماعی/ساختاری (Systemic/Social Causes) چیست؟ این سطح به تحلیل علل نهادی، ساختاری، تاریخی، اقتصادی یا سیاسیِ یک پدیده می‌پردازد. مثال: بیکاری ناشی از سیاست‌های اقتصادی غلط یا وابستگی به واردات.

ویژگی‌ها: تمرکز بر ساختارهای عینی علل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی می‌تواند با سیاست‌گذاری و اصلاحات نهادی پاسخ داده شود

3. سطح گفتمانی / گفتمان جهان‌بینی (Discourse/Worldview) چیست؟ در این سطح باورها، ارزش‌ها، ایدئولوژی‌ها و جهان‌بینی‌هایی که ساختارها را شکل داده‌اند بررسی می‌شوند. مثال: گفتمان «رشد بی‌حد» یا «مصرف‌گرایی» که عامل تشدید آلودگی یا بحران‌های زیست‌محیطی است.

ویژگی‌ها: نگاه فلسفی/ایدئولوژیک بررسی نقش زبان، روایت و فرهنگ در تثبیت ساختارها تغییر در این سطح نیازمند تحول فکری و فرهنگی است.

4. سطح اسطوره‌ای / استعاری (Myth/Metaphor) چیست؟ عمیق‌ترین لایه است که با ناخودآگاه جمعی، نمادها، افسانه‌ها و استعاره‌های فرهنگی سروکار دارد. مثال: استعاره‌ی «زمین همچون مادری که بی‌وقفه می‌بخشد» در پس رفتارهای بهره‌کشانه از طبیعت نهفته است.

ویژگی‌ها: سطحی نمادین، احساسی، اسطوره‌ای شکل‌دهنده ریشه‌ای‌ترین نگرش‌ها و احساسات تغییر در این سطح نیازمند بازسازی معنایی و داستانی است.

چرا CLA مهم است؟ CLA به ما کمک می‌کند:

پدیده‌ها را در سطح عمیق‌تری درک کنیم

مداخله‌های سیاستی یا فرهنگی طراحی کنیم که فقط به سطح نپردازند

برای آینده‌های جایگزین و تحول‌ساز، تصویرسازی کنیم گفتگو میان روایت‌های رقیب ایجاد کنیم

گزیده ای از خدمات تحلیلی قابل ارائه ( کمی و کیفی) آکادمی تحلیل دکتر طالعی فر با استفاده از کادری مجرب و زبده

1.تحلیل روایی و پایایی انواع پرسشنامه های استاندارد مرتبط با موضوع درخواست دهنده

2. تحلیل های توصیفی (تهیه انواع جداول فراوانی، محاسبه انواع آماره های توصیفی پراکندگی و مرکزی، تهیه انواع نمودارهای آماری (نموداری کیفی و کمی))

3. تحلیل های استنباطی ( تحلیل واریانس، آزمون های آماری پارامتریک و ناپارامتریک، تحلیل های رگرسیون و همبستگی، تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی و …).

4. مدلسازی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر

5.تحلیل های مرتبط با تکنیک های تصمیم گیری (تک یا چند معیاره)

6. تحلیل پویایی سیستم (مدلسازی، اعتبارسنجی رفتار مدل، شبیه سازی متغیرهای کلیدی مدل، سناریوسازی)