معرفی روش مصاحبه در گردآوری داده های کیفی

یکی از معمول ترین روش های بدست آوردن داده های کیفی روش مصاحبه است. روش مصاحبه عبارتست از گفتگوهای رو در رو که در آن عمیقا به موضوعات مشخص شده پرداخته می شود.

مصاحبه عام ترین روش گردآوری اطلاعات در تحقیق کیفی است. مصاحبه را گفتگو یا گفت و شنود هدفمند نامیده اند. بدین معنی که محقق با هدف کسب اطلاعات درباره موضـوع ی خـاص بـا مصـاحبه شنونده صحبت می کند اینکار ممکن است به ظاهر ساده بنظر رسد اما در اصل پیچیده و دارای تنوع فراوان است. چگونگی انجام مصاحبه و تصمیم گیری در این باره بیش از آنچه که از مطالعه متون بدست آید، از تجربیات عملی در شرایط ملموس قابل حصول است. در اغلب موارد، مصاحبه های مستقیم چهره به چهره، به عنوان بخشی از تحقیقات کیفی بازار به کار می روند و به صورت تلفنی یا رودررو انجام می شوند.

به دست آوردن دیدگاه های شرکت کنندگان انتخابی شما و اجازه دادن به آنها برای بیان آزادانه نظراتشان، رویکرد شخصی تری محسوب می شود. هنگامی که موضوع گفتگو کاملا شخصی یا حساس است این شیوه می تواند شکل مناسب تری از تحقیق بازار کیفی باشد.

بیشتر بخوانید: 14 نکته کلیدی برای جمع آوری داده به کمک روش مصاحبه

در خصوص شیوه مصاحبه بایستی عنوان نمود که بطورکلی مصاحبه از نظر ميزان سازمان يافتگي به سه دستة عمدة مصاحبة ساختار يافته، نيمه ساختار يافته و باز يا بدون ساختار تقسيم مي شود که دسته اول برای پژوهش های کمی و دو دسته دیگر برای پژوهش های کیفی مورد استفاده قرار می گیرد.

– مصاحبه باز یا بدون ساختار (مصاحبه عمیق): در این نوع از مصاحبه مصاحبه گر بايد دربارة تعدادي از موضوعات از پيش تعيين شده، ذهن پاسخ دهنده را به طور عميق كاوش كند. در اين مصاحبه، سؤالاتِ استاندارد شده و پاسخ از قبل تعيين شده اي وجود ندارد. در عوض، مصاحبه گر جنبه هاي متعددي از نظرات مصاحبه شوندگان را آن گونه كه در گفت وگو پيش مي آيد، بررسي مي كند. او از نيروي ابتكار خود استفاده كند و به ايجاد فرضيه هاي جديد و آزمودن آن طي مصاحبه مي پردازد. مصاحبة بدون ساختار به عنوان يك جست وجوي مقدماتي براي يافتن موضوعاتي كه بايد با روش هاي ساختارمندتر مطالعه شود صورت مي گيرد. همچنين جايي كه مصاحبة ساختاريافته موجب مي شود مصاحبه شونده تحت فشار قرار گيرد يا محقق علاقه مند است برخي از ابعاد تجربة زندگي شخصي مصاحبه شونده را بررسي كند و رسيدن به اين هدف تنها از طريق آزاد گذاردن مصاحبه شونده ممكن است، از مصاحبة بدون ساختار استفاده مي شود. در این نوع مصاحبه چیزی که باعث عمق بخشیدن به این داده می‌شود تخصص و تجربۀ بالای مصاحبه‌شونده است. بنابراین، مسئلۀ مهمی که پژوهشگر باید به آن توجه کند آن است که تخصص‌گرایی و تجربۀ افراد برای شرکت دادن در این مصاحبه کلیدی است. مصاحبۀ عمیق به پژوهشگر این امکان را می‌دهد که موضوع‌های پیچیده، حساس، ضد و نقیض، بحث‌برانگیز، و چالشی را بررسی کند.

– مصاحبة نيمه ساختار يافته: مصاحبه اي است كه در آن، سؤالات مصاحبه از قبل مشخص مي شود و از تمام پاسخ دهندگان، پرسش هاي مشابه پرسيده مي شود؛ اما آنها آزادند كه پاسخ خود را به هر طريقي كه مي خواهند پاسخ دهند. البته در راهنماي مصاحبه جزئيات مصاحبه، شيوة بيان و ترتيب آنها ذكر نمي شود. اين موارد در طي فرايند مصاحبه تعيين مي شوند. ضمنا بر خلاف مصاحبۀ ساختاریافته، که در آن پرسش‌های مشخصی از مصاحبه‌شونده پرسیده می‌شود و او را مجبور می‌کند که فراتر از چارچوب در نظر گرفته شده نرود، در مصاحبۀ نیمه ساخت‌یافته مصاحبه‌شونده و مصاحبه کننده چندان در قید و بند چارچوب نیستند و می‌توانند پا را از این چارچوب فراتر بگذارند. بنابراین، در این نوع مصاحبه معمولاً پرسش‌ها و موضوع‌های کلی مطرح می‌شوند. با این حال، پژوهشگر از قبل تعداد زیادی از پرسش‌هایی که قرار است در جلسۀ مصاحبه پرسیده شود را آماده کرده است. هرچند، ممکن است پژوهشگر در خلال مصاحبه پرسش‌های جدیدی ساختاربندی کند و آنها را از مصاحبه‌شونده بپرسد. بنابراین، در مصاحبۀ نیمه ساخت‌یافته مصاحبه شونده فرصت این را خواهد داشت که توضیح بیشتری راجع به پرسش‌ها دهد. همچنین، مصاحبه کننده فرصت آن را خواهد داشت که به روند مصاحبه شکل دهد و محدود به چارچوب‌های از قبل تعیین شده نباشد.

البته برخي از محققان در استفاده از مصاحبه، با وجود اهميت و كاربرد وسيعش، ترديد دارند. آنها اظهار مي دارند نتايجي كه از طريق يك مطالعة مبتني بر مصاحبه به دست مي آيد، مي تواند دامنه اي از داده هاي با ارزش تا اطلاعاتي را، كه فاقد ارزشند دربر گيرد. عواملي مانند اطلاعات جهت دار، اطلاعات نمايشي، اطلاعات اغراق آميز و اطلاعاتي كه به دليل جاه طلبي شخصي ارائه مي شود، همچنين، تلاش مصاحبه شونده ها براي دليل تراشي و دادن پاسخ براساس شايعات، از عواملي است كه آگاهانه، موجب كسب اطلاعات نادرست از مصاحبه مي شودعلاوه بر اين عوامل، كيفيت گفت وگوي مصاحبه گر و مصاحبه شونده و نگرش ها و تعصبات مصاحبه گر نيز به شكل ناآگاهانه موجب جهت دار بودن نتايج مصاحبه مي شود.

در صورت داشتن هرگونه سوال یا مشاوره جهت طراحی ابزاریا گردآوری داده با روش مصاحبه و یا تحلیل داده های مصاحبه با ما در تماس باشید

گزیده ای از خدمات تحلیلی قابل ارائه ( کمی و کیفی) آکادمی تحلیل دکتر طالعی فر با استفاده از کادری مجرب و زبده

1.تحلیل روایی و پایایی انواع پرسشنامه های استاندارد مرتبط با موضوع درخواست دهنده

2. تحلیل های توصیفی (تهیه انواع جداول فراوانی، محاسبه انواع آماره های توصیفی پراکندگی و مرکزی، تهیه انواع نمودارهای آماری (نموداری کیفی و کمی))

3. تحلیل های استنباطی ( تحلیل واریانس، آزمون های آماری پارامتریک و ناپارامتریک، تحلیل های رگرسیون و همبستگی، تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی و …).

4. مدلسازی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر

5.تحلیل های مرتبط با تکنیک های تصمیم گیری (تک یا چند معیاره)

6. تحلیل پویایی سیستم (مدلسازی، اعتبارسنجی رفتار مدل، شبیه سازی متغیرهای کلیدی مدل، سناریوسازی)

7.تحلیل گراندد تئوری (داده بنیاد)

8.تحلیل تم (تحلیل مضمون)

9.تحلیل محتوا

10.پدیدار شناسی