تاملی بر روش تحقیق کمی

روش شناسی کمی مبتنی بر تجربه گرایی (مفروضه این نظریه آن است که واقعيت چيزي است كه فرد مي توانـد بـه وســيله حــواس خــود آن را تجربــه نمايــد) است و نوعا رویکرد پژوهشی است برای توصیف عینی (ریاضی و عددی) متغیرها و توضیح روابط بین آنها.

در روش کمّی، پژوهشگر تربیتی، مسئله پژوهشی را بر اساس تعاریف استاندارد، عینی و عملیاتی کدگذاری می کند، متغیرهای بازیگر در پژوهش را تا حد امکان کنترل و جامعه مورد مطالعه آن را به صورت تصادفی انتخاب می کند. در این روش شناسی، پژوهشگر روایی درونی و بیرونی پژوهش خود را درگرو انتخاب ابزارهای پژوهشی و شیوه تحلیل داده های آماری دقیق و قابلیت تعمیم پذیری یافته ها می داند.

پژوهش‌هایی که با شیوه کمی انجام می‌شوند بر رویکرد قیاسی استوارند، جهان را مرکب از روابط علی می‌دانند، از طرح پژوهش ساختاریافته و نظام‌مند و قابل تکرار بهره می‌گیرند، شیوه نمونه‌گیری تصادفی را به کار می‌گیرند، داده‌های پژوهشی را به‌صورت عددی بازگو می‌نمایند، تحلیل داده‌ها با استفاده از فنون آماری صورت می‌پذیرد، نمایش یافته‌ها بر جداول آماری و نمایش‌های ترسیمی استوار است، متن گزارش قالب سوم شخص و با استفاده از قالب منفعلانه نوشته می‌شود و آزمودنی پژوهشگر را فردی غیرخودی و خارجی می‌داند.

پژوهش هاي كمي به سمتي سـوق مـي يابنـد كه خود را قادر مي بينند تا بتوانند يك فرآيند پيچيده يا يك كل را بـه متغيرهـاي تـشكيل دهنده يا عناصر سازنده آنها تجزيـه نمـوده و هر يك را به طور جداگانه بررسـي و مطالعـه نمايند و بايد گفـت الگـو و ماهيـت پژوهش كمي در علـوم انـساني و رفتـاري، از علوم مـادي و فيزيكـي گرفتـه شـده اسـت و هدف آن نيز ايجاد و انشاء نظريه و اصول آن يا بررسي صـحت و سـقم ايـن دو مـي باشـد. بنــابراين قــوانين و اصــول پــژوهش و فعاليــت هــاي پژوهشي در علـوم انـساني و رفتـاري، همـان قوانين و اصـولي اسـت كـه در پـژوهش هـاي علوم مادي و فيزيكي رعايت مي شـود و تنهـا يا آنچه تفاوت اساسي بين اين دو، آزمودني كـه پـژوهش دربـاره آن صـورت مـي گيـرد، مي باشد.

هدف پژوهش‌های کمی توسعه و استخدام مدل‌های ریاضی، نظریه‌ها یا فرضیه مربوط به پدیده‌ها است. فرایند اندازه‌گیری مرکزی برای پژوهش‌های کمی است و دلیل آن ایجاد روابط کمی از ارتباط اساسی بین مشاهدات تجربی و عبارت ریاضی است. داده‌های کمی هر گونه اطلاعات در شکل عددی مانند آمار، درصد، و غیره است.

به بیانی دیگر پــژوهش كمــي رويكــردي جزءگــرا و تحصلي براي توصيف عيني متغيرها و توضيح روابط بين آنهاست. بدين معنـا كـه نگـرش و ديدگاه كمي، رياضي و رقمـي بـر ايـن گونـه پژوهش ها حاكم اسـت. بـه همـين دليـل در روش شناسي اين پژوهش ها نيز هر آنچـه بـه كار گرفته مي شود، بايد قابليت تبديل به رقم و يا عدد را داشته باشد و يـا بتـوان آن را بـه صورت رقم و عدد بيان نمود. درواقع رويکرد کمی نوعی روش پژوهشی است که محقق تصميم می گيرد دربارة چه چيزی مطالعه کند. سؤالات مشخص و کاملاً تعريف شده ای را مشخص می کند، اطلاعات کمّی را از نمونة تحقيق جمع آوری می کند، با روش های آماری به تجزيه و تحليل اين اطلاعات می پردازد، تحقيق خود را به صورتی کاملاً عينی و به اصطلاح، غيرسوگيرانه اجرا می کند.

از طرف دیگر با عنایت به این مهم که در روش پژوهش کمی، محقق به دنبال بررسی یک فرضیه علمی در ارتباط با یک واحد تحلیل مشخص، در یک جامعه آماری مشخص است، لذا برای این کار، یک مدل علمی بر اساس مفاهیم تعریف می شود که این مدل را در یک نمونه آماری از جامعه آماری مدنظر بایستی مورد آزمون قرار دهد. مفاهیم این مدل با سنجه هایی که مرتبط، کامل، و شفاف هستند اندازه گیری می شوند و سپس یافته های تحقیق بایستی از نظر روایی آماری، روایی سازه، روایی درونی و روایی بیرونی مورد ارزیابی قرارگیرند. همچنین بایستی یافته های تحقیق از پایایی مناسبی برخوردار باشند. از اینرو می توان برای پژوهش کمی ویژگی های مختلفی را به شرح زیر برشمرد:

        1.  اولین ویژگی روش های تحقیق کمی، مساله واحد تحلیل مشخص است. واحد تحلیل پدیده ای است که ما به دنبال شناخت رفتار آن یا ویژگی های آن        هستیم. لذا جامعه آماری، جامعه متشکل از تمامی واحدهای تحلیل است که فرضیه تحقیق در مورد آنها تعریف شده است.

2. ویژگی دوم روش تحقیق کمی، استفاده ازمفاهیم برای ساختن یک مدل است. مفاهیم در روش تحقیق کمی معمولا با یک رابطه خاصی به هم مرتبط می شوند.
3. ویژگی سومی که در روش تحقیق مهم است، استفاده از سنجه های مناسب برای مفاهیم مورد بررسی است. یعنی اینکه هر کدام از مفاهیم مورد بررسی بایستی با روش مناسبی سنجیده شوند. در این خصوص بایستی دقت نمود که سنجه مورد استفاده برای یک مفهوم باید مرتبط باشد یعنی سنجه، همان مفهوم مورد نظر را بسنجد و نه چیز دیگری را. دومین مساله این است که سنجه باید جامع باشد. یعنی اینکه تمامی ابعاد مفهوم مورد بررسی را بسنجد. ویژگی سوم یک سنجه مناسب شفاف بودن آن است. یعنی اینکه ابهام نداشته باشد و به صورتی کاملا دقیق و عینی قابل اندازه گیری باشد. این ها سه ویژگی اصلی یک سنجه مناسب هستند.
4. ویژگی مهم دیگری که روش تحقیق کمی دارد توجه به روایی یافته های تحقیق است. روایی یعنی اینکه نتیجه تحقیق ما چقدر با واقعیت انطباق دارد. روایی انواع مختلفی دارد. حداقل چهار نوع روایی داریم که عبارتند از روایی آماری یعنی نتایج تحقیق از نظر آماری قابل اتکا هستند، روایی سازه یعنی سنجه ها واقعا همان مفاهیم را به درستی می سنجند،روایی درونی یعنی نتیجه گیری در خصوص مدل مورد بررسی اقناع کننده است و روایی بیرونی یعنی اینکه یافته های تحقیق که در یک نمونه آماری به دست آمده اند، به کل جامعه آماری قابل تعمیم هستند.
5. در روش تحقیق، علاوه بر روایی، بایستی به پایایی یافته های تحقیق هم توجه کرد. پایایی یعنی اینکه یافته های تحقیق از ثبات کافی برخوردار باشند به شکلی که اگر همین تحقیق را فرد دیگری، در نمونه دیگری (از همان جامعه آماری)، با روش های اندازه گیری متفاوتی و در زمان دیگری انجام دهد، به نتایج تقریبا مشابهی برسد. البته مفهوم پایایی در روش های تحقیق کمی متاثر از متغیرهایی همچون میزان خطای ابزارهای اندازه گیری و اندازه جامعه آماری است.

بسته های آموزشی پیشنهادی برای استفاده علاقمندان،دانشجویان، اساتید و پژوهشگران محترم :

بسته آموزشی مدیریت رفتار سازمانی

بسته جامع آموزشی مدیریت استراتژیک

بسته جامع آموزشی مدیریت دولتی و حکمرانی

بسته جامع آموزشی مدیریت منابع انسانی

بسته جامع آموزشی مدیریت صنعتی

بسته آموزشی مدیریت کسب و کار