معرفی 3 سبک رایج و مهم رفرنس دهی

1 رفرنس دهی به روش APA

هزاران روش برای استناد به منابع مختلف علمی وجود دارد. مجلات علمی بسیاری در دنیا وجود دارند که از سبک های خاص خود برای رفرنس دهی استفاده می کنند. اما مجلات زیادی نیز وجود دارند که روش های معتبر و شناخته شده را به نویسندگان خود توصیه کرده و از آن ها برای چاپ مقاله در نشریات خود بهره می برند. سبک مرجع نویسی APA (مخفف American Psychological Association)، پرکاربرد ترین سبک در بین علوم اجتماعی مانند روانشناسی، جامعه شناسی، علوم تربیتی و … و پزشکی است که  بعضا از آن در سایر علوم نیز استفاده می شود. APA در سال ۱۹۲۸ توسط انجمن روانشناسی آمریکا پایه گذاری گردید.

اگر چه از روش APA عموما در مجلات خارجی استفاده می شود، اما مجلات و دانشگاه های ایرانی زیادی هم هستند که این روش را برای مرجع نویسی مقالات و پایان نامه ها، به محققین و دانشجویان خود توصیه می کنند.

چرا APA  مهم است؟

•حفظ امانت ادبی

•استفاده از یک  سبک ثابت برای دسترسی آسان خوانندگان به منابع مورد استفاده

•تایید ادعای مطالب و ادعاهای مطرح شده نویسندگان

•نشان دادن کار ها و تحقیقات انجام شده در یک زمینه

نظام استناد نویسنده – تاریخ

 در نظام استناد نویسنده – تاریخ، به منابع در متن، معمولاً در پرانتز و با نام خانوادگی نویسنده، تاریخ انتشار اثر، و در صورت نیاز شمارۀ صفحه ای که به آن استناد شده است، اشاره می شود. البته گاهی که به نام نویسنده در بافت متن اشاره می شود، دیگر ذکر آن در پرانتز ضرورتی ندارد. جزئیات کامل این آثار در فهرستی با عنوانِ « فهرست منابع » و در پایان اثر بیان می شوند. در این فهرست، سال انتشار اثر، بلافاصله پس از نام پدید آورنده قرار می گیرد و سپس عنوان اثر و وضعیت نشر ذکر می شوند. این نظام بیشتر در جایی کارگر است که همه یا بیشتر منابع به راحتی  به شیوۀ استنادی نویسنده – تاریخ قابل تبدیل باشند. به آثار بی نویسنده، مجموعۀ دستنوشته ها، یا سایر منابعی که به دشواری قابل تبدیل به این شیوه هستند، بیشتر در خود متن استناد می شود.

2.رفرنس دهی به سبک شیکاگو

«شیوه‌نامه شیکاگو» یا شیوه‌نامه ‌علوم انسانی را دانشگاه شیکاگو آمریکا تدوین کرده است. این شیوه‌نامه بیشتر در حوزه ادبیات، تاریخ و هنر به کار می‌رود. این شیوه استناد را هم به صورت برون‌متنی و هم به صورت درون‌متنی می‌توان به کار گرفت.

اگر بخواهیم مطابق شیوه‌نامه شیکاگو، استنادها را به صورت برون‌متنی تنظیم کنیم، اطلاعات مربوط به منابع مورد استناد، در یادداشت‌ها ارائه می‌شود. این یادداشت‌ها که یادداشت‌های ارجاعی نامیده می‌شوند، گاه در انتهای هر صفحه یا در انتهای هر فصل، و گاه در انتهای اثر ظاهر می‌شوند. وقتی یادداشت‌های ارجاعی در پایین هر صفحه ظاهر شود، به آن‌ها پانویس یا پانوشت، و وقتی در انتهای فصل یا پایان اثر می‌آیند، به آن‌ها پی‌نویس یا پی‌نوشت گفته می‌شود. با وجود یادداشت‌های ارجاعی، ارائه فهرست منابع در پایان اثر، اختیاری است؛‌ به‌ویژه اگر یادداشت‌های ارجاعی به ‌صورت پی‌نوشت درج شود. فهرست منابع و پانویس از لحاظ نوع اطلاعات،‌ تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند. تفاوت عمده آن‌ها به ساختار و شیوه نقطه‌گذاری بر‌می‌گردد. در پانویس، نام و نام‌خانوادگی پدیدآورنده یا پدیدآورندگان، به ترتیب طبیعی می‌آید؛ اما در فهرست منابع، این دو جزء، مقلوب می‌شوند؛ یعنی نخست نام‌خانوادگی و پس از آن نام پدیدآورنده می‌آید (حیاتی و علیجانی، ۱۳۸۹، ص. ۹۱).

این روش قدمتی یک صد ساله دارد و پانزدهمین ویرایش آن در سال ۲۰۰۳ مورد بازبینی قرار گرفت این روش به تفصیل به معرفی نظام های استناد پرداخته و علاوه بر قواعد کلی شیوه استناد به انواع منابع را ارایه کرده است.

در این روش کتابها، مقاله­ ها و دیگر منابع اطلاعاتی در پایان پژوهش به صورت زیر معرفی می­ شوند:

نویسنده(یا ویراستار، گردآورنده، یا مترجمی که به جای نویسنده قرار می­گیرد)، تاریخ انتشار اثر، عنوان(و معمولاً عنوان فرعی که گاهی نیز حذف می­شود). برای کتابها، محل نشر و ناشر؛ و برای مقاله ­ها نام نشریه علمی، شماره جلد یا دوره، شماره(های) صفحه، و اغلب شماره نسخه نیز اضافه می­شود. برای مواد اطلاعاتی­ای به جز منابع چاپی مانند آثار الکترونیکی یا مواد دیداری- شنیداری، رسانه­ای که اثر با آن ارائه شده است نیز ذکر می­ شود. برای آثار پیوسته، اطلاعات بازیابی شامل «یو. آر. ال» وگاهی که لازم باشد، تاریخ دسترسی هم ارائه می­ شوند.

3.رفرنس دهی به سبک ونکوور(Vancouver)

سیستم رفرنس دهی ونکوور (Vancouver) سیستمی است که توسط کمیته بین المللی سردبیران مجلات پزشکی معرفی و توسعه داده شده است. این کمیته ابتدا به گروه ونکوور معروف بود که بعدا به نام  جدید (International Committee of Medical Journal Editors: ICMJE) تغییر نام داده و علاوه بر ارائه راهکار و استانداردهای مرتبط با شیوه رفرنس دهی موسوم به ونکوور اقدام به ارائه راهکار و استانداردهای اخلاق پژوهش و انتشار هم کرده است.

اصول مربوط به شیوه رفرنس ونکوور:

فهرست منابع، بایدحاوی مشخصات منابعی باشد که در تهیه نوشته خود مورد استفاده قرارداده اید، مثل کتاب، مقاله چاپ شده در یک مجله، جزوه آموزشی وحتی مطلبی در محیط وب(اینترنت).

این مشخصات باید به صورتی نوشته شوند که خوانندگان متن شما بتوانند به سهولت منبع مورد نظر را یافته و به اصل آن رجوع نمایند.

فهرست منابع تهیه شده را باید در پایان متن خود قرار دهید.

ترتیب نوشتن منابع در این فهرست، به ترتیب استفاده یا ظهور آنها در متن و با استفاده از اعداد در داخل پرانتز مشخص می شود به عبارتی دیگر به هر منبع مورداستفاده یک عدد اختصاص می یابد. رفرنس هایی که در زیرنویس شکل ها یا جدول آورده می شوند باید براساس ترتیب اولین شماره ای که در متن به آن جدول یا شکل اشاره شده،شماره گذاری شوند.

وقتی که به هر منبع ،عددی اختصاص می دهید، هر بارکه در متن مجددا می خواهید به آن منبع استناد کنید، باید همان عددرا درج نمایید.

به عنوان یک قاعده کلی،این اعدادبعدازنقطه وکاما در آخر هر جمله و داخل پرانتز قرارمی گیرند.

وقتی دربخشی ازمتن به چند منبع(که شماره های آنهامتوالی وپشت سر هم است)استناد می کنید،از خط فاصله(-)برای توالی اولین عددوآخرین عدد استفاده کنید .مثل(۸-۳)

وقتی دربخشی از متن،به چند منبع(که شماره های آنها پشت سرهم نیست)می خواهیداستناد کنید،بین هرشماره با شماره بعدی،یک علامت ویرگول وبدون فاصله قرار دهید.مثل:(۲،۶،۸،۹)یا چنان چه از رفرنس های متوالی و غیر متوالی در انتهای متن استفاده می شود،شماره رفرنس منفرد ومحدوده سایررفرنس ها ذکرمی شود(۲،۱۰-۶).

علائم نقطه گذاری بسیارمهم هستند چون هریک دارای مفهمومی ازنظراستانداردهای بین المللی هستند.

درمدل رفرنس نویس ونکوورکه دراکثر ژورنال های پزشکی استفاده می شود،رفرنس درمتن به شکل بالانویس آورده می شود.شماره رفرنس ها دراین سیستم :قبل ازکاما(،)یا نقطه(.)یا قبل از کولون(,)وسمی کولون(؛)می آیند.

در صورت داشتن هر گونه سوال یا نیاز به مشاوره تخصصی با ما در تماس باشید

آکادمی تحلیل دکتر طالعی فر