تاملی بر مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات اخلاقی

در عصر فناورمحور فعلی، استفاده غیراخلاقی از فناوری در سازمان ها و کسب و کارها موجب بروز مشکلات بسیاري شده است. ورود و گسترش بکارگیری روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات همچون هر فناوری دیگری، مانند شمشيري دو لبه عمل می کند، هم مي تواند در صورت استفادة صـحيح و اخلاقـي، منبـع مزاياي زيادي باشد و هم مي تواند در صورت استفاده هـاي غيراخلاقـي، فرصـت هـاي جديدي بـراي نقـض قـوانين يـا بهـره گيـري غیرقانونی سایرین را فراهم آورد ضمن آنکه با توسعه این فناوری، مدیران برای مدیریت حجم عظیمی از داده ها و اطلاعات با چالش های عمده ای مواجه شده اند.

جهان امروز مشخصا جامعه اطلاعاتی است، جامعه اي که در آن دانایی و میزان دسترسی به دانش و استفاده مفید و اخلاقی از آن نقش محوري و تعیین کننده دارد و در چنین وضعیتی، سازمان ها مشخصا با گستره ای از مشکلات و چالش های اخلاقی منحصر بفرد روبرو هستند که تاکنون مسبوق به سابقه نبوده و نیاز است مدیران در سطح کلان و به فوریت بدان رسیدگی نمایند چرا که با رشد روز افزون، فناوری اطلاعات نه تنها در نحوه افعال و اقدامات روزمره بشر امروزی تاثیر می گذارد بلکه تلقی آن ها را نیز دستخوش تغییرات شگرفی کرده است.

اینکه امروزه به مدد فناوری اطلاعات می توان به راحتی ذخیره سازی اطلاعات نمود (برخلاف گذشته که سازمان ها با حجم عظیم و قطوری از پرونده های فیزیکی در بخش های مختلف خود مواجه بودند) بازیابی اطلاعات و تسهیم اطلاعات کرد و مبتنی بر تحلیل اطلاعات خلق دانش کرد و آنرا در سازمان پیاده و در بین افراد به اشتراک گذاشت، خود نعمت بزرگی است که پیشتر وجود نداشته است، نعمتی که حداقل خروجی آن برای کسب و کارها مشتمل بر کاهش هزینه‏ سربار، کاهش هزینه های عملیاتی سازمان و بهبود مشتری مداری بوده است اما با اینحال همین چرخه عریض و طویل فناوری اطلاعاتی و ارتباطی می تواند پتانسیل ایجاد چالش هایی جدی برای سازمان داشته باشد که در صورت عدم توجه و واکاوی دقیق، مصیبت آفرین بوده و معضلات مهمی را برای سازمان ایجاد می نمایند. چالش هایی چون:

 

• حضور کارکنان در شبکه های اجتماعی؛
• هویت مجازی؛
• گفتگوها و تعاملات (اتاق گفتگو) مجازی بجای سخنرانی و همایش های سنتی معمول؛
• امنیت پایگاه های داده ای سازمان؛
• حریم خصوصی افراد در فضای مجازی و تاثیرات فناوری اطلاعات بر آن؛
• بسترهای امن در فضای مجازی؛
• نحوه استفاده از منابع سازمان؛
• فرصت هاي جديدي براي رفتار مجرمانه و شـيطنت آميـز؛
• ویروس های رایانه ای و رفتار غیر حرفه ای در بستر فضای مجازی؛
• تعریف قدرت، آزادی عمل و حدود اختیارات کارکنان در فضای مجازی؛
• استفاده غیرمجاز از نرم افزارها مانند تکثیر، توزیع و یا فروش غیرمجاز نرم افزار دارای حق چاپ.

از اینرو طرح مبحثی بنام مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات اخلاقی، به عنوان موضوعی میان رشته ای و مطروحه در اخلاق کاربردی از جمله ضروریاتی است که نیازمند آشنایی و تخصص در دو اخلاق و فناوری اطلاعات است و نوعا به سوالاتی پاسخ گوید که مربوط به بنیان های ارزشی افعال و مسئولیت های افراد در حوزه فناوری اطلاعات است. علاوه برآن می توان از سیاست های دولتی در قبال زیربناهای اخلاقی حوزه فناوری اطلاعات نیز بحث نمود. از اینرو نظر به چنین اهمیتی، نگارندگان کتاب حاضر بر آن شدند تا بخشی مجزا را برای این موضوع در نظر بگیرند.

 

نکته پایانی: اگر مدیران سازمان های امروزی بخواهند از مزایاي عصر فناوري بهره مند شده و تأثیرات منفی استفاده غیراخلاقی از این فناوری را در سازمان خود تجربه نکنند، نیاز است شناخت دقیقی از این فناوری و مباحث اخلاقی مرتبط با مدیریت آن در سازمان داشته باشند تا باید تقویت انگیزه هاي اخلاقی در میان کارکنان خود که نوعا کاربران فناوري اطلاعات و ارتباطات در سازمانند، بتوانند اقدامات پیشگیرانه مقتضی را به نحو مطلوب طراحی و پیاده سازی نمایند.

 

برگرفته از کتاب جستاری بر اخلاق کسب و کار نوشته دکتر رضا طالعی فر و دکتر سید حسن حاتمی نسب

 

 

 

بسته های آموزشی پیشنهادی برای استفاده علاقمندان،دانشجویان، اساتید و پژوهشگران محترم :

بسته آموزشی مدیریت رفتار سازمانی

بسته جامع آموزشی مدیریت استراتژیک

بسته جامع آموزشی مدیریت دولتی و حکمرانی

بسته جامع آموزشی مدیریت منابع انسانی

بسته جامع آموزشی مدیریت صنعتی

بسته آموزشی مدیریت کسب و کار