بررسی معایب و نقاط ضعف استفاده از روش تحقیق کمی

رسوخ پژوهش هاى ّكمى در حوزه هاى علوم انسانى، رهاورد غلبه ديدگاه اثبات گرايى در عرصه علم بود؛ روش هايى كه براى حدود نيم قرن، روش غالب در مطالعات علوم انسانى در عرصه بين المللى به شمار می رفت. با اين همه با توجه به كاستى هاى عمده اين روش ها، زمينه براى ظهور و ترويج نسل دوم روش شناسى پژوهش فراهم آمد.

 بطورکلی محققان نقاط ضعف و معایب متعددی را برای روش تحقیق کمی برشمرده اند هرچند که هنوز هم در بیشتر تحقیقات روش تحقیق کمی،روشی غالب است.

اکثر محققان بر این عقیده اند که در خصوص رویکرد اثبات گرایی، عیب آنرا بی‌توجهی به زمینه یا بستر پدیده‌ها، بی‌توجهی به معنا و هدف غایی رفتار انسانی، بی‌توجهی به کشف کنندگی در پژوهش و نیاز به کاوش عمیق از طریق انجام پژوهش در محیطی طبیعی‌تر می دانند. همچنین در پژوهش‌های کمی، ارزش‌ها به‌صورت خاص از پژوهش حذف می‌شوند یا به‌عبارت‌دیگر پژوهش‌ها در این پارادایم عاری از ارزش هستند. در حوزه جایگاه اخلاقیات با وجود تأکید بر مهم بودن آن، در پارادایم اثبات‌گرا، در فرآیند پژوهش دخالت داده نمی‌شود.

تحقیق کمّی در درک متن یا فضایی که مردم در آن با هم صحبت می‌کنند ضعیف است. همچنین، در تحقیق کمّی دیدگاه شرکت‌کنندگان به ‌طور مستقیم شنیده نمی‌شود.

كميت گرايي باعـث به فراموشي سپردن پيچيـدگي هـاي مـسائل اجتماعي و انساني مي شود و به جـاي يـافتن راه حل مناسب، عميق و چند بعدي، محققان دچار سطحي نگـري شـده و از ايـن رو نتـايج مطالعات نمي توانـد در حـل مـسائل پيچيـده جوامع انساني چندان مفيد و مؤثر باشد. درواقع ديدگاه هايي كه علوم انـساني و اجتمــاعي را صــرفاً بــر “تجربه گرایی” و “کمیت گرایی” قـرار مـي دهنـد، هـر چنـد جلوه هايي سطحي از توليد علم را پـيش روي ما مي گذارند، اما به دور از معناداري پژوهشي و ناتوان از حل ريـشه اي مـسائل اجتمـاعي و انساني هـستند.

هوقس (2006) نقاط ضعف روش تحقیق کمی را به شرح زیر عنوان می دارد:

1.به علت پیچیدگی تجربیات انسانی مشکل است بتوان متغیرها را کنترل یا محدود کرد. 2به دلیل پویایی انسان، مردم نمی توانند به همان شیوه مواد ثابت در علوم طبیعی عکس العمل نشان دهند. 3. روش مکانیستی آن مانع ظهور تفکر خلاق و آزاد، انتخاب و اخلاق مسئولیت می شود. 4.کمیت سازی ممکن است تبدیل به غایت شود. 5.عدم اعتبار یافته ها.

رجایی و جلیلی (1389) معایب روش های کمی را به شرح زیر عنوان می دارند:

1.عدم موفقیت در زمینه فراهم نمودن اطلاعات مرتبط با موقعیتی که پدیده مورد مطالعه در آن جا اتفاق افتاده برای محقق یا پژوهشگر

2.عدم توانایی در کنترل محیطی که در آنجا پاسخگویان به سوالات یا پرسشنامه ها پاسخ می دهند.

3.نتایج محدود است به آنچه که در پروپوزال اولیه نوشته شده و به دلیل بسته بودن نوع سوالات امکان تغییر در آن وجود ندارد.

4.محقق را برای مشارکت بیشتر و مداوم در زمینه ادامه مطالعه در مورد مساله تحقیق تشویق نمی نماید.

کرانو و ماریلین (2002) در بیان ضعف ها و معایب روش کمی عنوان می دارد که پژوهشگران كمي و اثبات گرا بيشتر از مسيرهای خطي پيروي مي كنند؛ مسير خطي كه شبيه پلكاني است كه مراحل مشخصی دارد و به جهت مشخصي منتهي مي شود، يك شيوه انديشيدن و نگاه به مسائل است، اما به هیچ رو نمی توان آن را تنها شیوه علمی تلقی نمود. همچنین رویکردهای کمی در پژوهش های اجتماعی، بر آزمون فرضیه های منتج از نظریه های موجود متمرکزند و از اینرو به ندرت به مفهوم سازی و ارائه نظریه ای جدید، با توجه به شرایط خاص جوامع، منجر می شوند. محدود نمودن واقعیت به ابعاد قابل سنجش و نادیده گرفتن معانی کن شها و عاملیت انسان، از دیگر اشکالات وارد بر این رویکرد است.

منبع

رجایی، یدالله؛جلیلی،محمد، (1389)، مقدمه ای به مطالعات کمی مدیریت، دوره1، شماره 1،صص1-10.

Crano, W., Marilynn B.(2002).Principles and Methods of Social Research. Mahwah: Lawrence Erlbaum.

Hughes, C. (2006). Qualitative and quantitative approaches to social research. Coventry: Department of Sociology, Warwick University.[Accessed 29 .October 2013].

با ما در تماس باشید

آکادمی تحلیل دکتر طالعی فر