اقتصاد مقاومتی از دیدگاه محققان و پژوهشگران

پس از مطرح شدن تفکر اقتصاد مقاومتی و ابلاغ رسمی آن از سوی مقام معظم رهبری در سال های اخیر محققان و پژوهشگران کشور در تحقیقات متعددی این مفهوم را مورد بررسی و واکاوی قرار دادند که در این بخش به برخی از مهمترین آنها پرداخته می شود.

-اقتصاد مقاومتی، معمـولاً در رویـارویی و تقابل با اقتصاد وابسته و مصرف کننده یک کشور قرار می گیرد که منفعل نیست و در مقابـل اهـداف اقتصادی سلطه ایستادگی نموده و سعی در تغییر ساختارهای اقتصادی موجود و بومی سازی آن براسـاس جهان بینی و اهداف دارد (فشاری و پورغفار،1393).

-اقتصاد مقاومتی مفهومی است که درپی مقاوم سازی، بحران زدایی و ترمیم ساختارها ونهادهای فرسـوده و ناکارآمد موجود اقتصادی مطرح می شود که به طورقطع باور و مشارکت همگانی و اعمـال مـدیریتهـای عقلایی و مدبرانه، پیش شرط و الزام چنین موضوعی است . اقتصادمقاومتی کاهش وابستگی ها وتأکید روی مزیتهای تولید داخل وتلاش برای خوداتکایی است. از طرف دیگر اقتصاد مقاومتی بنیانی نظری و عملی برای مدل سازی گونه ویژه ای از اقتصاد است که فعالانه خود را برای مواجهه با تحریمها بیش از پیش آماده ساخته است. این اقتصاد به منظور مقابله با کسری بودجه باید انجام شود که اقتصاد تک محصولی تبدیل به اقتصاد با تنوع درآمدهای دولت شکل بگیرد، افزایش میزان درآمدهای مالیاتی و تعدیل هزینه ها و مصرف بهینه و پس انداز مولد و جلوگیری از انحراف وام ها و هدایت نقدینگی به سمت تولید از اجرای هدف از اهداف کلان آن است (میرکازهی ریگی،1394).

-اقتصاد مقاومتی، اقتصادی است که هدف آن 1.اثبات کارآمدی نظام اقتصادی کشور بین نظام های اقتصادی دنیا؛ 2 .اقتصاد قوی و پایدار؛ 3.استقلال سیاسی؛ 4 .اقتدار بین المللی و بقای کشور؛5 .مرجعیت بین المللی؛ 6 .تحقق و اعتلای عزت اسلامی؛ 7 .عدالت اجتماعی 8. برون رفت از چرخه معیوب خام فروشی و ایجاد چرخه های ارزش افزا در اقتصاد 9.تبدیل دانایی به دارایی؛ 10.ایجاد چرخه تبدیل سرمایه های مشهود و نامشهود؛ 11.تبدیل وابستگی های تهدیدزا به مبادلات متقارن و وابستگی های دوسویه مزیت آفرین 12.ایجاد هم پیوندی و مزیت های مبادلاتی پایدار با کشورهایی که زیر نفوذ مستقیم دشمن نیستند؛ 13.توان افزایی محرومان و اقشار ناتوان از طریق کارآمدسازی نظام تامین اجتماعی 14.افزایش ظرفیت مالی کشور و قطع وابستگی بودجه عمومی دولت به نفت 15.هم تکاملی صنایع راهبردی و اقتصادی سازی برنامه های توسعه فناوری (مرکز الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت،1391).

– در اقتصاد مقاومتى، کشور از هر نظر آمادگى برخورد با شرایط سخت و دشوار را دارد و به همین دلیل در برابر تحریم و یا فشارهاى بین المللى غافلگیر نمى شود. اقتصاد مقاومتى در شرایط حاضر به این معناست که جنگ نرم به حیطه اقتصاد نیز وارد شده و اقتصاد یکى از ابزارهایى است که دشمن در هجمه جدید خود علیه ایران روى آن حساب باز کرده است. این یعنى ابزارتحریم هاى اقتصادى در کنار ابزارى چون جنگ روانى و برهم زدن انسجام داخلى قرار گرفته است، بنابراین احساس می شود که کشور در یک جنگ اقتصادى تمام عیار قرار گرفته است (امیری و همکاران،1391).

– اقتصاد مقاومتی در واقع اقتصادی را ترسیم می کند که توان مقابله با تکانه ها و شک های اقتصادی را دارد، چنین اقتصادی باید قابلیت انعطاف در شرایط مختلف و توانایی عبور از شراط بحران را داشته باشد. اقتصاد مقاومتی در دو بازه زمانی کوتاه مدت و بلند مدت تعریف می گردد که در کوتاه مدت به معنای مقابله با شرایط بحران و نحوه عبور از آنها بالاخص مقاومت در برابر سیاستهای تهدیدی سایر کشور های قدرتمند مانند تحریم های اقتصادی است و در بلند مدت نیز اقتصادی را ترسیم می کند که در عین حال هم تعامل پویا با سایر کشورها را و هم توانایی مقاومت در برابر تهدید های خارجی را داراست (آزادی و سرور،1395).

– اتخاذ سیاست اقتصاد مقاومتی به مفهوم یک مدیریت استراتژیک منسجمِ خودباور، با شناسایی و تشخیص حوزه‌های فشار و تهدیدهای فرارو و اهتمام در استفاده حداکثری از تمامی فرصت ها و توانمندی های بالقوه و بالفعل با حداکثر بهره وری و اصلاح و ترمیم ضعف ها، نه تنها می تواند موجب کاهش آسیب پذیری ناشی از تحریم شود، بلکه باعث رشد اقتصادی حاصل از بهره گیری از فرصت های ناخواسته پیش آمده ناشی از آن نیز، خواهد شد (شیخ الاسلامی،1391).

– نظریه اقتصاد مقاومتی بر اساس نظریه راهبردی رهبری انقلاب برای برون رفت از بزرگترین پیچ تاریخی است. اقتصاد مقاومتی دو پیام اساسی برای مکانیسم تولید دارد به طوری که: تولید کنندگان داخلی به کیفیت و رضایت مشتری عنایت نمایند و مصرف کنندگان برای جلوگیری از خروج ارز، منابع مالی کشور، آسیب رسیدن به اقتصاد ایران، جلوگیری از بیکاری و حمایت از تولید ملی به خرید کالاهای داخلی مبادرت ورزند. اقتصاد مقاومتی پایه های استوار خود را بر روی دو عنصر لایتجزای اقتصادی یعنی تولید ملی و مصرف ملی بنیان نهاده است. اقتصاد مقاومتی بر آن است که تبیین کند: زیبنده یک نظام نو بنیاد اسلامی نیست مدیران اقتصادی در تز تجاری واردات بیشتر از صادرات کالاهای نهایی را در کارنامه اقتصاد داشته باشند و برای واردات منافع خام را بفروشند و این امر وابستگی و آسیب پذیری اقتصاد ایران را مضاعف می نماید (جعفری و آهنگری،1391).

– الگوی اقتصاد مقاومتی به معنی روش های صحیح تصمیم گیری اقتصادی در شرایط تحریم ، فشار و کمبود منابع در جامعه است، به گونه ای که این سبک منجر به شکوفایی اقتصادی گردد (محبی و اکبرزاده1391).

– منظور از اقتصاد مقاومتی واقعی یک اقتصاد مقاومتی فعال و پویاست نه یک اقتصاد منفعل و بسته چنانکه مقاومت برای دفع موانع پیشرفت و کوشش در مسیر حرکت و پیشرفت تعریف می‌شود. در نظام اسلامی نباید بین سه حوزه تفکیک قائل شویم و این سه حوزه سیاست، اقتصاد و فرهنگ هستند.هدف از اقتصاد مقاومتی چیزی نیست جز آنکه این اقتصاد مقوم نظام سیاسی باشد،چنانکه نظام اقتصاد مقاومتی که هماهنگی خود را با نظام حکومتی اسلامی از دست بدهد نمی‌تواند مراد ما باشد .اقتصاد مقاومتی که ملهم از نظام فرهنگی اسلامی و مبتنی بر فرهنگ دینی نباشد هدف ما نیست (تاجور و همکاران،1391).

– اقتصاد مقاومتی با معنای تشخیص حوزه های فشار در شرایط تحریمی و تلاش متعاقب برای کنترل،بی اثر کردن و در شرایط آرمانی تبدیل چنین فشارهایی به فرصت می باشد (رجبی کلوانی و همکاران،1391).

– واژه اقتصاد مقاومتی بر این موضوع دلالت می‌کند که فشارها و ضربه‌های اقتصادی از سوی نیروهای متخاصم سد راه پیشرفت جامعه است که باید بر آن غلبه کرد و جهت شکست دشمن در این عرصه نیز ورود به جبهه اقتصادی با بینش، برنامه، تکیه بر فرهنگ اسلامی و نکات مورد اشاره در بیانات مقام عظمای ولایت از قبیل تقویت فرهنگ کار و تولید ، اصلاح الگوی مصرف و پرهیز از اسراف ،«حمایت از تولید ملی» ، استفاده حد اکثری از همه ظرفیت ها ، روح خودباوری و خوداتکایی، مردمی کردن اقتصاد ضروری است (وثوقی نیری و مرادی،1391).

– در اقتصاد مقاومتی باید تولید سالم و سازنده ، حلال و طیب مد نظر قرار گیرد و از اسراف در تولید و تولید بیهوده دوری شود زیرا وقتی تولید از لحاظ کمیت و کیفیت سالم باشد و مطابق با آیات و روایات اجرا شود چشم واقع بین به اجناس و اقلام بیگانگان دوخته نمی شود در بعد مصرف اقتصاد مقاومتی در قالب دوری از اسراف و تجمل پرستی مطرح می شود.اقتصاد اسلامی مبتنی بر وحی می باشد در حالی که مسیر نظریه پردازان اقتصاد سرمایه داری حول محورهای مطلوبیت, سود و رفاه مادی می باشد (تاج الدینی،1394).

– فرزندی اردکانی و همکاران (1394) بیان می دارند که اولین و مهمترین چالش پیاده سازی اقتصاد مقاومتی در کشور، نبود درک درستی از سوی مسوولان است، نبود درک درست از مفهوم اقتصاد مقاومتی باعث گردیده دستگاه های سیاست گذاری در کشور، مانند مجلس، دولت و مجمع تشخیص مصلحت نتوانند اقدام موثری را در این رابطه انجام دهند.

با بررسی و جمع بندی تعاریف و تفاسیر عنوان شده محققان کشور از مفهوم اقتصاد مقاومتی می توان نقاط اشتراک و پرتکرار ذکر شده که نوعا توافق اکثریتی در ارتباط با آنها وجود دارد را به شرح زیر برشمرد:

1.اقتصاد مقاومتی اقتصادی است مردمی و متکی بر توانمندی ها و ظرفیت های داخلی.

2.اقتصاد مقاومتی اقتصادی است که در آن فرآیند تبدیل فشارهای وارده به بدنه اقتصادی به فرصت های بالقوه جهت بارور کردن مشارکت همگاني دنبال می شود.

3.اقتصاد مقاومتی اقتصادی است که در آن مدیریت بر هزینه های جاری کشور ،حمایت از اقداماتی که می تواند تولید داخلی را به جلو هل دهد و اصلاح الگوي مصرف جزو اصول اساسی آن است.

4.اقتصاد مقاومتی اقتصادی است که با مبنا شدن سود و سوداگري براي تکاثر و انباشته کردن سود سازگاری ندارد.

5.اقتصاد مقاومتی اقتصادی است که با مقوله فرهنگ همراه و عجین است.

6.اقتصاد مقاومتی اقتصادی است باز، پوینده، غیر منفعل و رشدآفرين

7.اقتصاد مقاومتی اقتصادی است که نوعا به مقاوم سازی اقتصاد پرداخته که البته این به معنای ریاضت نیست بلکه به معنای بهینه عمل کردن است.

آکادمی تحلیل دکتر طالعی فر ارائه دهنده خدمات تحلیلی (مشاوره، پژوهش و پیاده سازی) زیر:

خدمات تحلیلی کمی (تحلیل های آماری،پویایی سیستم،داده کاوی،عارضه یابی،تحقیق در عملیات، تئوری تصمیم گیری،مدلسازی معادلات ساختاری، آینده نگاری و سناریونویسی…)

خدمات تحلیلی کیفی (تحلیل گراندد تئوری، تحلیل تم، تحلیل محتوا، مرور سیستماتیک، پدیدار شناسی و…)

بیشتر بخوانید

پاورپوینت آموزشی مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته

پاورپوینت آموزشی آمار و کاربرد آن در مدیریت جلد 1

پاورپوینت آموزشی روش تحقیق پیشرفته

پاورپوینت آموزشی مدیریت حقوق و دستمزد