واکاوی مفهوم استعاره زيستي: (سازمان به مثابه موجود زنده)

در اين نگرش به موازات تمايزات و روابط ميان سلول ها، ارگانيزم ها و گونه هاي زنده در زيست شناسي، روابط ميان افراد، گروه ها و سازمان ها در تئوري سازمان مورد مطالعه قرار مي گيرد. تئوري سازمان تحت تاثير استعاره ماشين به قانون گرايي، ساختارمندي و کارايي خلاصه مي شد، در حالي که استعاره موجود زنده توجه ما را به مباحثي عمومي تر نظير بقاء، روابط سازمان با محيط و اثر بخشي سازماني معطوف مي نمايد. به زعم مورگان در حالي که تاکيد عمده مديريت کلاسيک بر تحقق اهداف عملياتي مشخص بود، در مديريت نئوکلاسيک و اقتضائي، بقاء هدف اصلي و وظيفه اوليه سازمان است.

اسکات در تبيين استعاره زيستي مي گويد: سازمان ها بيش از آن که ابزاري جهت دستيابي به اهدافي خاص باشند، گروه هايي اجتماعي اند که براي انطباق و بقاء در محيطي خاص تلاش مي کنند. به بيان گولدنر گاهي اوقات ممکن است تلاش جهت بقاء به عنوان هدف اصلي ، موجب فراموشي اهداف سازماني و يا انحراف از آن ها گردد. اين انگيزه قوي براي بقاي سازمان عمدتاً ناشي از وجود افرادي است که منافع شان با بقاء سازمان گره خورده است.

مورگان تحت اين استعاره نظرياتي چون سلسله مراتب نيازهاي مازلو، سازمان ها به عنوان سيستم هاي باز، نظريه اقتضائي و ضرورت انطباق سازمان با محيط، سازمان هاي مکانيکي و ارگانيک، نظريه اکولوژي جمعيت يا انتخاب طبيعي و … را طبقه بندي مي نمايد.

از نقاط قوت اصلي اين استعاره درک رابطه ميان سازمان با محيط است. در حالي که نظريات ماشيني سازمان را سيستمي نسبتاً بسته در نظر مي گرفتند با بکار بردن انگاره يک ارگانيزم که در تبادل مستمر با محيط است، سازمان به عنوان سيستمي باز تلقي مي شود. بعلاوه استعاره موجود زنده از طريق توجه به اکولوژي به درک اهميت «روابط ميان سازماني» کمک مي کند و نيز توجه مديريت را به آنچه که جهت بقاء سازمان اهميت دارد جلب مي کند.

براي بررسي نقاط ضعف اين استعاره بايستي به تفاوت هاي سازمان ها و ارگانيزم ها توجه نمود. يکي از اين تفاوت ها اين است که موجودات زنده در جهان طبيعت که جهاني قابل رؤيت، ملموس و واقعي است، زندگي مي کنند در حالي که سازمان ها و محيط شان تا حدود زيادي بطور اجتماعي وضع مي شوند. بعلاوه سازمان ها بر خلاف ارگانيزم ها در جبر اکولوژيکي به سر نبرده و قادرند با همکاري با يکديگر به جاي رقابت، محيط مطلوب خود را شکل دهند. لذا اينکه گفته شود سازمان ها براي بقاء نيازمند انطباق با محيط خود هستند (نظريه اقتضائي) و يا اين محيط است که سازمان ها را براي بقاء يا فناء انتخاب مي کند (نظريه اکولوژي جمعيت) تحليل هايي گمراه کننده اند که سازمان ها را اعضايي منفعل در برابر محيط مي دانند و نه بازيگراني فعال، که به همراه يکديگر محيط خود را مي سازند.

محدوديت ديگر اين استعاره از فرض «وحدت کارکردي» ناشي مي شود. اين ويژگي بدين معني است که در سيستم هاي طبيعي هر عنصر از سيستم براي ساير عناصر کار مي کند. وحدت کارکردي در بيشتر سازمان ها به شدت وحدت کارکردي در يک ارگانيزم نيست. و اين استعاره منجر به تقويت اين باور غلط مي گردد که وجود ويژگي هاي وحدت و هارموني موجودات زنده در سازمان ها امري ضروري و مطلوب است.

برگرفته از کتاب تئوری سازمان ماری جو هچ

گزیده ای از خدمات تحلیلی قابل ارائه ( کمی و کیفی) آکادمی تحلیل دکتر طالعی فر با استفاده از کادری مجرب و زبده

1.تحلیل روایی و پایایی انواع پرسشنامه های استاندارد مرتبط با موضوع درخواست دهنده

2. تحلیل های توصیفی (تهیه انواع جداول فراوانی، محاسبه انواع آماره های توصیفی پراکندگی و مرکزی، تهیه انواع نمودارهای آماری (نموداری کیفی و کمی))

3. تحلیل های استنباطی ( تحلیل واریانس، آزمون های آماری پارامتریک و ناپارامتریک، تحلیل های رگرسیون و همبستگی، تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی و …).

4. مدلسازی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر

5.تحلیل های مرتبط با تکنیک های تصمیم گیری (تک یا چند معیاره)

6. تحلیل پویایی سیستم (مدلسازی، اعتبارسنجی رفتار مدل، شبیه سازی متغیرهای کلیدی مدل، سناریوسازی)

7.تحلیل گراندد تئوری (داده بنیاد)

8.تحلیل تم (تحلیل مضمون)

9.تحلیل محتوا

10.پدیدار شناسی