معرفی روش تجزیه و تحلیل فاکتورهای انسانی و طبقه بندی سیستم

به زعم محققان از مطالعه و آناليز حوادث گذشته با استفاده از روش HFACS یا human factors analysis and classification system technique، می توان علل اصلى و ريشه اى حوادث را شناسايى و از تكرار اين حوادث و عواملى كه منجر به بروز حادثه می شوند، جلوگيرى نمود. همچنين از نتايج حاصل از آناليز اين روش به منظور تدوين و پی ریزی استراتژى هاى پيشگيرى حوادث در آينده در صنعت مذكور استفاده می گردد.

بطورکلی با توجه به مفهوم ریزن (1990) از شکست نهفته و فعال و البته ضعف مدل ریزن (1990) در ارایه راهکار اصلاحی، ويگمن و شاپل (2001) مدل HFACS را ارایه کردند كه ابتدا در بين نيروهاى نظامى و سپس توسط ديگر متخصصان در حمل و نقل تجارى به كار برده شد. HFACS چهار سطح شکست را توضیح می دهد:

1) اعمال ناایمن، 2) پیش شرط برای اعمال ناایمن، 3) نظارت ناایمن، 4) تاثیرات سازمانی. توضیح مختصر اجزا اصلی و دسته بندی های معمول به صورت زیر است:

1.اعمال ناایمن: اعمال ناایمن به صورت دو دسته رده بندی می شود: خطاها و تخطی ها. خطاها، فعالیت های فیزیکی و ذهنی افرادی را نشان می دهد که برای دستیابی بازده های از قبل تعیین شده شکست می خورند. بطورکلی مطابق با تعاريـف ارائـه شـده در منابـع مختلـف، خطا عبارت اسـت از انحـراف از شـرایط تعريـف شـده كـه سـبب كاهـش در دقـت و صحت انجـام كار مـي شـود. بـه طـور کلـی، خطـاي انسـاني فاصلـه بیـن تصـور ذهنـی انســان از محيــط پيرامــون خــود و واقعيــت وجــودي جهــان اســت. ایــن شــکاف بیــن واقعیــت عینــی و درک مــا ســبب بــروز خطــا در فراينــد كاري و تصميــم گيــري مــا مــي شــود. از طرف دیگر تخطی ها به نادیده گرفتن قوانین و ضوابط برمی گردند. در واقع تخطی نشان دهنده بی توجهی عمدی به قوانین و مقررات است که امنیت را تضمین می کند و خوشبختانه از آنجا که اغلب شامل تلفات است خیلی کمتر رخ می دهد (ریزن،1990).

هنوز تشخیص بین خطا و تخطی بصورت جزیی در بیشتر پژوهشات مربوط به تصادفات فراهم نیست. بنابراین رده بندی های خطا و تخطی مشتمل بر 3 نوع اصلی از انواع خطاها (مهارت محور، تصمیم و ادراکی) و دو نوع تخطی (معمولی و استثنایی) می باشد (ریزن،1990؛ راسموسن،1982).

2.پیش شرط برای اعمال ناایمن: با توجه به مدل ارایه شده، پیش شرط ها برای اعمال ناایمن شامل فاکتورهای شخصی (محیط فیزیکی و صنعتی)،شرایط اپراتور (محدودیت های ذهنی، حالت های ذهنی نامطلوب و حالت های فیزویولوژیک نامطلوب)، فاکتورهای محیطی (آمادگی شخصی و مدیریت منابع انسانی) را شامل می شود.

3.نظارت ناایمن: این سطح شامل تخلف نظارتی، نقص در تصحیح مشکل، عملیات نامناسب برنامه ریزی و نظارت ناکافی است.

4.تاثیرات سازمانی: این سطح شامل جو سازمانی، فرآیندهای سازمانی و مدیریت منابع است.

منابع

Rasmussen, J. (1982). Human errors: A taxonomy for describing human malfunction in industrial installations. Journal of Occupational Accidents, 4, 311-33.

Reason, J. ,1990, Human error. New York: Cambridge University Press.

Wiegmann D.A and Shappell S.A., February 2001, A Human Error Analysis of Commercial Aviation Accidents Using the Human Factors Analysis and Classification System (HFACS).Office of Aviation Medicine Washington, D.C. 20591

گزیده ای از خدمات تحلیلی قابل ارائه ( کمی و کیفی) آکادمی تحلیل دکتر طالعی فر با استفاده از کادری مجرب و زبده

1.تحلیل روایی و پایایی انواع پرسشنامه های استاندارد مرتبط با موضوع درخواست دهنده

2. تحلیل های توصیفی (تهیه انواع جداول فراوانی، محاسبه انواع آماره های توصیفی پراکندگی و مرکزی، تهیه انواع نمودارهای آماری (نموداری کیفی و کمی))

3. تحلیل های استنباطی ( تحلیل واریانس، آزمون های آماری پارامتریک و ناپارامتریک، تحلیل های رگرسیون و همبستگی، تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی و …).

4. مدلسازی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر

5.تحلیل های مرتبط با تکنیک های تصمیم گیری (تک یا چند معیاره)

6. تحلیل پویایی سیستم (مدلسازی، اعتبارسنجی رفتار مدل، شبیه سازی متغیرهای کلیدی مدل، سناریوسازی)

7.تحلیل گراندد تئوری (داده بنیاد)

8.تحلیل تم (تحلیل مضمون)

9.تحلیل محتوا

10.پدیدار شناسی

و…..